LEWICI („[od; należący do] Lewiego”). Potomkowie Lewiego, trzeciego syna Jakuba i Lei (Rdz 29:32-34). Niekiedy określenie to odnosi się do całego plemienia, ale zwykle nie obejmuje kapłańskiej rodziny Aarona (Joz 14:3, 4; 21:1-3), dlatego też często pojawia się wyrażenie ‛kapłani i Lewici’ (1Kl 8:4; 1Kn 23:2; Ezd 1:5; Jn 1:19). Obowiązki kapłańskie mogli pełnić jedynie męscy potomkowie Aarona, natomiast pozostali członkowie plemienia Lewiego byli ich pomocnikami (Lb 3:3, 6-10). Ten podział kompetencji nastąpił wraz ze wzniesieniem przybytku, gdyż wcześniej żadne plemię (ani rodzina) nie było wyznaczone do składania ofiar (Wj 24:5). W wielu polskich przekładach biblijnych (oraz w innych tekstach) obowiązują dwie pisownie: „Lewici” (jako członkowie plemienia Lewiego) i „lewici” (jako pomocnicy kapłanów). Wzięci jako okup za pierworodnych. Jehowa wybrał Lewitów w zamian za wszystkich pierworodnych z pozostałych plemion (Wj 13:1, 2, 11-16; Lb 3:41). Wśród Lewitów naliczono 22 000 osób płci męskiej w wieku od miesiąca wzwyż, które mogły zostać wymienione za taką samą liczbę pierworodnych z innych plemion. Spis dokonany na pustkowiu Synaj wykazał, że takich pierworodnych synów było 22 273. Dlatego Bóg nakazał, by za każdego z 273 pierworodnych, którzy przewyższyli liczbę Lewitów, Aaron i jego synowie otrzymali pięć sykli (11 dolarów) jako cenę okupu (Lb 3:39, 43, 46-51). Obowiązki. Lewici dzielili się na trzy rody, wywodzące się od synów Lewiego: Gerszona (Gerszoma), Kehata i Merariego (Rdz 46:11; 1Kn 6:1, 16). Na pustkowiu każdy z tych rodów miał przydzielone miejsce w pobliżu przybytku. Pochodząca od Kehata rodzina Aarona obozowała przed przybytkiem od wsch. Pozostali Kehatyci obozowali od pd., Gerszonici od zach., a Meraryci od pn. (Lb 3:23, 29, 35, 38). Do zadań Lewitów należało ustawianie, rozbieranie i transportowanie przybytku. Gdy przychodziła pora wymarszu, Aaron i jego synowie zdejmowali zasłonę oddzielającą Miejsce Święte od Najświętszego i przykrywali Arkę Świadectwa, ołtarze oraz inne święte sprzęty. Przedmioty te nieśli Kehatyci. Gerszonici brali płótna namiotowe, nakrycia, kotary, zasłony dziedzińca oraz linki namiotowe (najwyraźniej chodziło o linki samego przybytku), a Meraryci ramy, słupy, podstawy z gniazdem, paliki i linki namiotowe (linki dziedzińca otaczającego przybytek) (Lb 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9). Wielką reorganizację pracy lewitów przeprowadził Dawid, który ustanowił spośród nich nadzorców, urzędników, sędziów, odźwiernych i przełożonych nad skarbami, a wielu przydzielił kapłanom do pomocy w świątyni, na dziedzińcach i w jadalniach, by pełnili posługi związane z ofiarami, oczyszczaniem, ważeniem, mierzeniem i stróżowaniem. Lewiccy muzycy zostali na wzór oddziałów kapłańskich zorganizowani w usługujące po kolei 24 grupy, którym zadania przydzielano przez losowanie. W ten sam sposób ustalono przydział określonej bramy grupie odźwiernych (1Kn rozdz. 23, 25, 26; 2Kn 35:3-5, 10). W czasach Mojżesza pełny zakres obowiązków — łącznie z noszeniem elementów przybytku i jego sprzętów — powierzano lewitom, gdy ukończyli 30 lat (Lb 4:46-49). Niektóre prace mogli wykonywać od 25 roku życia, ale najwyraźniej nie „mozolną służbę”, np. przy noszeniu przybytku (Lb 8:24). Król Dawid obniżył granicę wieku do 20 lat. Uzasadnił to faktem, że nie trzeba już nosić przybytku (który zresztą miał wkrótce zostać zastąpiony przez świątynię). Obowiązkowa służba kończyła się dla lewitów w wieku 50 lat (Lb 8:25, 26; 1Kn 23:24-26; zob. WIEK). Lewici musieli dobrze znać Prawo, gdyż często ich proszono, by je publicznie czytali i wykładali ludowi (1Kn 15:27; 2Kn 5:12; 17:7-9; Neh 8:7-9). Źródło utrzymania. Lewici utrzymywali się głównie z dziesięcin składanych przez inne plemiona — przekazywano im dziesiątą część z płodów ziemi i trzód. Z kolei oni jedną dziesiątą z tego oddawali kapłanom (Lb 18:25-29; 2Kn 31:4-8; Neh 10:38, 39). Poza tym lewici, choć nie podlegali służbie wojskowej, razem z kapłanami dostawali część zdobyczy (Lb 1:45-49; 31:25-31; zob. DZIESIĘCINA). Nie otrzymali dziedzicznej własności w Kanaanie, gdyż ich działem był Jehowa (Lb 18:20). Jednakże pozostałe plemiona izraelskie przekazały im w sumie 48 miast rozrzuconych po całej Ziemi Obiecanej (Lb 35:1-8). Popierali czyste wielbienie Boga. Niektórzy potomkowie Lewiego odznaczali się szczególną gorliwością o czyste wielbienie. Tak było podczas zajścia ze złotym cielcem oraz po rozpadzie królestwa, gdy opuścili tereny pozostające pod władzą Jeroboama (Wj 32:26; 2Kn 11:13, 14). Z zapałem popierali też królów Jehoszafata, Ezechiasza i Jozjasza, namiestników Zerubbabela i Nehemiasza oraz kapłana i przepisywacza Ezdrasza, gdy ci zabiegali o przywrócenie w Izraelu religii prawdziwej (2Kn 17:7-9; 29:12-17; 30:21, 22; 34:12, 13; Ezd 10:15; Neh 9:4, 5, 38). Jednakże jako plemię Lewici nie poparli dzieła odrodzenia prowadzonego przez Syna Bożego, choć niektórzy z nich zostali chrześcijanami (Dz 4:36, 37). Wielu kapłanów z plemienia Lewiego ‛okazało posłuszeństwo wierze’ (Dz 6:7). Kiedy w 70 r. zburzona została Jerozolima wraz ze świątynią, dokumentacja rodowodowa Lewitów zaginęła lub została zniszczona, co położyło kres ich usługiwaniu. Jednakże „plemię Lewiego” wchodzi w skład Izraela duchowego (Obj 7:4, 7).

Definicje te podzielone zostały na 1 grupę znaczeniową. Jeżeli znasz inne znaczenia pasujące do hasła „w Biblii, najstarszy syn Jakuba i Lei” lub potrafisz określić ich inny kontekst znaczeniowy, możesz dodać je za pomocą formularza znajdującego się w opcji Dodaj nowy. Pamiętaj, aby definicje były krótkie i trafne.

GAD („pomyślność”). 1. Syn Jakuba i służącej Lei, Zilpy, która była też matką jego młodszego brata, Aszera. Urodził się w Paddan-Aram ok. 1770 r. a po jego narodzinach Lea rzekła: „To pomyślność!” i dlatego nadała mu imię Gad (Rdz 30:9-13; 35:26). Razem ze swymi braćmi Gad dwukrotnie udał się do Egiptu, by kupić od Józefa zboże (Rdz 42:3; 43:15). Kiedy w 1728 r. wraz z ojcem, Jakubem, i całą swoją rodziną przeniósł się do tego kraju, miał ok. 42 lat (Rdz 46:6, 7, 16). Siedemnaście lat później, gdy Jakub przed śmiercią błogosławił swych 12 synów, o Gadzie powiedział: „Gada zaś napadnie oddział grabieżczy, ale on dokona najazdu na tyły” (Rdz 49:1, 2, 19). 2. Plemię wywodzące się od siedmiu synów Gada. W drugim roku po wyjściu Izraela z Egiptu liczba wojowników z tego plemienia wynosiła 45 650 (Rdz 46:16; Lb 1:1-3, 24, 25). Gadyci razem z Rubenitami i Symeonitami tworzyli trójplemienny oddział, obozujący po pd. stronie przybytku (Lb 2:10-16). Podczas marszu na czele kroczył oddział Judy, za nim szli Lewici z rodów Gerszona i Merariego, niosący przybytek, a dalej właśnie oddział Gada. Naczelnikiem plemienia Gada był Eliasaf, syn Deuela (Lb 10:14-20). Pod koniec wędrówki przez pustkowie plemię to liczyło 40 500 wojowników, czyli o 5150 mniej niż na początku (Lb 26:15-18). Terytorium. Mężczyźni z plemienia Gada byli hodowcami stad, podobnie jak ich przodkowie (Rdz 46:32). Z tego powodu poprosili o obfitującą w pastwiska ziemię po wsch. stronie Jordanu. Mojżesz przystał na to i przydzielił ten obszar im, a także Rubenitom i połowie plemienia Manassesa, również posiadającym wiele stad. Uczynił to jednak pod warunkiem, że członkowie tych plemion pomogą w zdobyciu ziem po zach. stronie Jordanu. Ci chętnie się na to zgodzili i po wybudowaniu kamiennych zagród dla trzód oraz „miast dla swych maleństw” wystawili określoną liczbę wojowników, którzy przeprawili się przez Jordan, by wziąć udział w podboju tamtych terenów (Lb 32:1-36; Joz 4:12, 13). Terytorium Gada zajmowali wcześniej Amoryci, których Izraelici pokonali pod wodzą Mojżesza (Lb 32:33; Pwt 2:31-36; 3:8-20). Ziemie przydzielone plemieniu Gada obejmowały niziny wzdłuż wsch. brzegu Jordanu, sięgające na pd. niemal do Morza Martwego, a na pn. — do morza Kinneret. Na jego terytorium znajdował się również wysoki płaskowyż, łącznie z doliną potoku Jabbok. Plemieniu Gada przypadła więc spora część Gileadu (Pwt 3:12, 13). Od pn. graniczyło z Manassesem, a od pd. z Rubenem (Joz 13:24-28). Po zakończeniu podbojów Jozue dał Gadytom dział w łupach, po czym ich odesłał. Wtedy Gadyci razem z Rubenitami i Manassesytami zbudowali nad Jordanem wielki ołtarz. Pozostali Izraelici zaniepokoili się tym, ale ich obawy rozwiało zapewnienie, że ołtarz ma służyć tylko jako świadek i że plemiona na wsch. brzegu Jordanu będą oddawać cześć wyłącznie Jehowie, tak jak te na zach. brzegu. Ołtarz miał stanowić gwarancję, że plemiona po obu stronach rzeki są zjednoczone (Joz 22:1-34). Wszystko to było zgodne z błogosławieństwem wypowiedzianym przez Jakuba: „Gada zaś napadnie oddział grabieżczy, ale on dokona najazdu na tyły” (Rdz 49:19). Gadyci nie bali się zamieszkać na obszarze narażonym z jednej strony (wsch.) na ataki łupieżców. Nie wybrali terenu po wsch. stronie Jordanu, żeby uniknąć udziału w walkach o ziemię Kanaan. Pożegnalne słowa Jakuba stanowiły niejako polecenie, by odważnie się bronili przed naruszającymi granicę grabieżcami. Kiedy zmuszali napastników do ucieczki, dokonywali najazdu na ich tyły. Mojżesz zwrócił też uwagę na zalety Gada, gdy oznajmił: „Błogosławiony ten, kto poszerza granice Gada. Jak lew będzie mieszkał i rozszarpie ramię, wręcz czubek głowy. I wybierze dla siebie pierwszą część, tam bowiem jest zastrzeżony przydział ustawodawcy. A zwierzchnicy ludu zgromadzą się razem. Wprowadzi on w czyn prawość Jehowy i jego sądownicze rozstrzygnięcia z Izraelem” (Pwt 33:20, 21). Na terytorium Gada znajdowało się Ramot w Gileadzie, jedno z wyznaczonych przez Mojżesza miast schronienia (Pwt 4:41-43). Do innych miast lewickich na tym terenie należały Machanaim, Cheszbon i Jazer (Joz 21:38, 39). Wśród miast odbudowanych przez Gadytów po opanowaniu tej ziemi był też Dibon, gdzie w 1868 r. znaleziono słynną stelę Meszy (Lb 32:1-5, 34, 35). Wsparcie okazane Dawidowi. Kilkunastu dowódców wojskowych spośród Gadytów przeprawiło się przez wezbrane wody Jordanu i w judzkim mieście Ciklag przyłączyło do Dawida, który „jeszcze podlegał ograniczeniom z powodu Saula”. Napisano o nich: „Dzielni mocarze, wojownicy na wojnę, trzymający w pogotowiu wielką tarczę i dzidę, mający oblicza jak oblicza lwów i szybcy niczym gazele na górach. (...) Najmniejszy był równy stu, a największy — tysiącowi” (1Kn 12:1, 8-15). Gdy doszło do wojny z Hagrytami i ich sprzymierzeńcami, o Gadytach (jak również o synach Rubena i połowie plemienia Manassesa) powiedziano: „W czasie wojny wołali o pomoc do Boga, a on dał się uprosić na ich korzyść, gdyż mu zaufali”. Dzięki temu pojmali mnóstwo jeńców i zdobyli wiele stad (1Kn 5:18-22). Po stronie Jeroboama. Kiedy doszło do podziału królestwa, plemię Gada poparło północną część pod władzą Jeroboama. Po latach, w czasach Jehu, gdy „Jehowa zaczął okrawać Izraela kawałek po kawałku”, terytorium Gada, stanowiące wsch. granicę państwa, stało się areną walk pomiędzy północnym królestwem izraelskim a Syrią (2Kl 10:32, 33). W końcu tereny te najechał król Asyrii Tiglat-Pileser III, który uprowadził miejscową ludność na wygnanie. Z czasem ziemie te opanowali Ammonici (2Kl 15:29; 1Kn 5:26; Jer 49:1). W proroczej wizji Ezechiela zawierającej opis podziału kraju plemię Gada otrzymało obszar na pd. krańcu (Eze 48:27, 28). W spisie plemion izraelskich w 7 rozdz. Objawienia wymieniono je jako trzecie z kolei. 3. Prorok i wizjoner. Kiedy Dawid ukrywał się przed Saulem i mieszkał w „niedostępnym miejscu”, w jaskini Adullam, Gad doradził mu, by wrócił do ziemi judzkiej (1Sm 22:1-5). A gdy pod koniec swego panowania Dawid zuchwale nakazał dokonać spisu ludności, Jehowa przekazał mu przez Gada, że może wybrać jedną z trzech kar. Później Gad poradził jeszcze Dawidowi zbudować Jehowie ołtarz na klepisku Arawny (Ornana) (2Sm 24:10-19; 1Kn 21:9-19). Miał też udział w zorganizowaniu służby muzyków w sanktuarium (2Kn 29:25). Poza tym jemu i Natanowi na ogół przypisuje się dokończenie Księgi 1 Samuela oraz spisanie całej Księgi 2 Samuela (1Kn 29:29).

syn jakuba i lei biblia