testy do oceny słownika, przeznaczone wyłącznie dla dzieci z ograniczeniami per-cepcji słuchowej, a nawet wyznaczone są normy rozwojowe dla dzieci z US mó-wiących (np. The Grammatical analysis of elicited Language-Presentence Level GaeL-P; moog, kozak, Geers, 1983) oraz migających (wzorowany na PPVt

Autor: Pedagogika Specjalna - portal dla nauczycieliOpublikowano: 3 października 2017 roku. Żyjemy w przestrzeni, już od urodzenia uczymy się, jak ją rozumieć. Człowiek zaczyna poznawanie przestrzeni od świadomości własnego ciała, czyli od własnego „ja” (imię, wygląd, nazwy części ciała). Następnie dziecko zaczyna patrzeć na otoczenie ze swojego punktu widzenia. Powoli zauważa, że coś znajduje się przed nim, za nim, z boku itd. Kolejnym krokiem w rozwoju jest kształtowanie się zdolności widzenia świata oczami innej osoby. Ten etap nie jest łatwy i wymaga już wysiłku intelektualnego (rozumienie pojęcia przesunięcia i obrotu). Z chwilą pójścia do szkoły, dzieciom potrzebna jest jeszcze jedna umiejętność – orientacja na kartce papieru, co jest konieczne w procesie nauki czytania i pisania, a później podczas uczenia się matematyki, fizyki, geografii. Nabywanie tej umiejętności nie jest łatwe. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska uważa, że dzieci rozpoczynające naukę w szkole, powinny dysponować umiejętnością patrzenia na otoczenie oczami drugiej osoby i orientowania się na kartce papieru. W przeciwnym razie, nie będą rozumiały poleceń nauczycieli. Zdaniem prof. Gruszczyk-Kolczyńskiej, dziecko poznaje przestrzeń w działaniu, poprzez własny ruch – obserwuje, czuje i nazywa swoje doświadczenia. Dlatego powinniśmy aranżować dla niego sytuacje poznawcze, zabawy i zadania do wykonania. Jak rozwijać u dziecka orientację przestrzenną? Poniżej prezentujemy zestaw przykładowych ćwiczeń i zabaw. Poznawanie swojego ciała Dziecko pokazuje i nazywa poszczególne części ciała, dotyka ich, porusza wskazaną częścią ciała np. „poruszam głową, poruszam oczami, poruszam buzią…” Zabawy przed lustrem Dziecko ogląda swój wizerunek w lustrze, pokazuje i nazywa części ciała, rusza poszczególnymi częściami ciała, naśladuje i pokazuje miny w lustrze (dowolne miny lub związane z emocjami np. jestem wesoły, jestem smutny, jestem zły). Powitanie częściami ciała Uczniowie witają się poszczególnymi częściami ciała zgodnie z poleceniami nauczyciela, np. „podajcie sobie prawe ręce, dotknijcie się lewymi kolanami, poklepcie się po lewym ramieniu”. Zabawa ruchowa „Owoce” Wokół dziecka na podłodze rozkładamy różne owoce. Dziecko określa położenie tych owoców względem swojej osoby. Pytamy np. Gdzie leży jabłko? Gdzie jest śliwka? Gdzie leży gruszka? Franczyk A., Krajewska K. (2009): Zabawy i ćwiczenia na cały rok. Zabawa ruchowa z piłką Terapeuta wydaje dziecku polecenia np.: – stań za piłką – stań przed piłką – stań obok piłki – podnieś piłkę do góry – postaw piłkę na podłodze – podnieś piłkę z podłogi – rzuć piłkę do mnie. Zabawa z masą solną Pomoce: masa solna, dwie tacki, ryż lub inne materiały do ozdabiania. Dziecko formuje na dwóch tackach dwa duże koła z masy solnej. Na jednej tacce odciska prawą dłoń, a na drugiej lewą. Odciśnięte dłonie ozdabia wg własnego pomysłu. Umieszczanie przedmiotów wg instrukcji Gromadzimy różne przedmioty i rozkładamy w sali, np. jabłko na ławce, piłkę pod biurkiem, klocek na telewizorze, zegarek obok krzesła. Dziecko odpowiada na pytanie, gdzie są umieszczone poszczególne przedmioty. Umieszczanie przedmiotów wg instrukcji Zadaniem dziecka jest ułożenie klocków wg poleceń nauczyciela. Np. połóż żółty klocek przed sobą, z prawej strony żółtego klocka połóż zielony klocek. Na zielonym klocku połóż czerwony klocek itd. Skorek E. red. (2012): Terapia pedagogiczna Zabawa ruchowa Dzieci wykonują polecenia nauczyciela, np. – na środku dywanu stanie Ola – obok Oli stanie Ania – za Anią stanie Jurek – z prawej strony Jurka stanie Mateusz – przed Mateuszem stanie Iza. Zabawa ruchowa Dzieci biegają po klasie. Na sygnał nauczyciela, ustawiają się i wykonują zadania wg jego instrukcji, np. stańcie obok okna, przykucnijcie pod ławką, zatrzymajcie się przed tablicą. Chodzenie „pod dyktando” Dorosły stoi obok dziecka i wydaje polecenia: „idź dwa kroki w prawo…, teraz trzy kroki do przodu…, dwa kroki do tyłu…, pięć kroków w lewo…” W rozwijaniu orientacji przestrzennej bardzo przydatne mogą okazać się ćwiczenia zaproponowane przez Weronikę Sherborne (Metoda Ruchu Rozwijającego), zabawy paluszkowe i dziecięce masażyki wg Marty Bogdanowicz, zabawy muzyczno-ruchowe oraz ćwiczenia rysunkowe i graficzne. Bibliografia Franczyk A., Krajewska K. (2009): Zabawy i ćwiczenia na cały rok. Propozycje do pracy z dziećmi młodszymi o specjalnych potrzebach edukacyjnych, Wydawnictwo Impuls, Kraków. Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E. (1997): Dziecięca matematyka. Edukacja matematyczna dzieci w domu, przedszkolu i szkole, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Skorek E. red. (2012): Terapia pedagogiczna, Wydawnictwo Impuls, Kraków. Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli

Orientacja przestrzenna Jednym z obszarów z zakresu edukacji matematycznej, jaki poznają dzieci w wieku przedszkolnym, jest orientacja przestrzenna. A więc jak nauczyć przedszkolaki: odróżniać stronę lewą od prawej,określać kierunki i ustalać położenie obiektów w stosunku do własnej osoby? Zagadnienie orientacji w przestrzeni jest obszarem, z którym mamy styczność niemalże każdego dnia. Umiejętności z tego zakresu wykorzystujemy w wielu sytuacjach społecznych: w domu, w pracy, jak również w szkole i w przedszkolu2. Zdaniem Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej i Aleksandry Urbańskiej „orientacja w przestrzeni jest warunkiem dobrego funkcjonowania człowieka w otaczającej rzeczywistości. Jest to także umiejętność wymagana w szkole, na każdej lekcji, nie tylko matematyki”. Tak rozumiana orientacja przestrzenna stanowi podstawę do kształtowania i rozwijania kolejnych umiejętności z różnych obszarów wiedzy. O ile w przypadku dorosłych znajomość schematu własnego ciała czy umiejętności dotyczące określania położenia przedmiotów względem siebie nie sprawiają zbyt dużych trudności, gdyż są bardzo dobrze utrwalone w naszej świadomości, w przypadku dzieci nie wszystko jest takie oczywiste. Dlatego też ważne jest, aby wprowadzać dzieci w świat pojęć związanych z funkcjonowaniem w przestrzeni społecznej już od najmłodszych lat. Nauka orientacji w przestrzeni obejmuje kilka lat. Można wyodrębnić stadia, które określają kolejność wykonywanych wspólnie z dziećmi ćwiczeń: Znajomość schematu własnego ciała. Określanie położenia danego przedmiotu w odniesieniu do własnej osoby. Określanie położenia danego przedmiotu w stosunku do innej osoby. Określanie położenia przedmiotów względem innych obiektów. Kierunki, jakie powinny poznawać dzieci w odpowiedniej kolejności, to: pionowy: „nad”, „pod”, „powyżej”, „poniżej”, „na dole”, „w górze”, poziomy: „w przód, „w tył”, „ do przodu”, „do tyłu”, „w lewo”, „w prawo”. Orientacja w przestrzeni obejmuje także umiejętność orientowania się na kartce papieru. To np. wskazywanie i nazywanie rogów kartki, rysowanie szlaczków, labiryntów lub innych symboli czy obrazów zgodnie ze wskazówkami nauczyciela bądź innej osoby. Działaniom tym towarzyszy szereg instrukcji oraz konieczność wykazywania się znajomością kierunków przez dzieci. Odbywa się to jednak po przebyciu przez dziecko wcześniejszych etapów rozwijania umiejętności związanych z tym obszarem edukacji matematycznej. Rozwijając umiejętności dziecka dotyczące orientacji przestrzennej warto pamiętać o tym, że – jak wskazują Gruszczyk-Kolczyńska i Urbańska – „orientację przestrzenną kształtuje się przez dotyk, gest, ruch ciała i obserwację efektu przemieszczenia. Słowa, a więc nazywanie tego, co się czuje, czyni i widzi, towarzyszą takim doświadczeniom. Nieporozumieniem jest więc zastępowanie doświadczeń, wynikających z badania przestrzeni, słowną informacją. Również i obserwacja tego, co czyni druga osoba, nie jest wystarczająca” W ramach tego obszaru możemy wyróżnić trzy typy zajęć: ćwiczenia ruchowe, w postaci opisywania, określania czy umieszczania pewnych elementów w przestrzeni, rozwijające umiejętność dzieci w zakresie posługiwania się wrażeniami określającymi kierunki oraz położenie przedmiotów, ćwiczenia polegające na układaniu, rysowaniu itp. stosunków przestrzennych według określonego schematu działań, analizowanie ćwiczeń obejmujących orientację przestrzenną – za pośrednictwem słów i poprzez działanie. Poniżej przedstawiamy przykłady ćwiczeń do wykorzystania podczas pracy z najmłodszymi w przedszkolu i w domu: PRZYKŁAD 1. NAZYWAMY SWOJE CIAŁO Dzieci wraz z nauczycielką ustawiają się w kręgu. Po kolei każde dziecko wskazuje wybraną część swojego ciała i nazywa ją. Pozostałe dzieci naśladują gesty kolegi i koleżanki, powtarzając za nim, np.: „To jest moje ucho”, „To jest mój nos”, „To jest moja noga”. PRZYKŁAD 2. DOSTRZEGANIE SYMETRII W SCHEMACIE WŁASNEGO CIAŁA Nauczycielka przygotowuje na dużym brystolu wizerunek postaci. Następnie odgradza rysunek w połowie kartką papieru, tak aby powstały dwie symetryczne części. Wspólnie z dziećmi analizują poszczególne części ciała postaci i wskazują, co występuje w liczbie pojedynczej, a co w liczbie mnogiej. Zwracają uwagę na to że każdy człowiek ma parę oczu, uszu, jeden nos, usta i czoło, dwie nogi, ręce, łokcie, kolana itp. Następnie dzieci mogą wykonywać to zadanie indywidualnie. PRZYKŁAD 3. GŁOWA, RAMIONA, KOLANA, PIĘTY W celu utrwalenia poznanych części ciała pomocą może okazać się piosenka, którą wykonują – zarówno śpiewają, jak również pokazują – dzieci wraz z nauczycielką: Głowa, ramiona, kolana, pięty, kolana, pięty, kolana, pięty. Głowa, ramiona, kolana, pięty, oczy, uszy, usta, nos! PRZYKŁAD 4. RYSUNKOWE DYKTANDO Dzieci łączą się w pary. Jedna osoba jest artystą, który będzie rysował postać. Do jej wykonania niezbędna będzie druga osoba, która dyktuje, co jej partner(ka) ma narysować. To ona określa wszystkie szczegóły dotyczące wyglądu i cech charakterystycznych postaci. Dla wzmocnienia efektu i zarazem utrudnienia dzieciom zadania, osoba rysująca może mieć zamknięte (zawiązane) oczy. Po wykonaniu ćwiczenia następuje zamiana miejsc. PRZYKŁAD 5. CO SIĘ ZMIENIŁO? Dzieci biegają swobodnie w rytm muzyki. Na ustalony znak przystają, a nauczycielka wiesza w widocznym miejscu rysunek postaci w określonej pozycji (np. ręka w górze, noga w górze itp.). Zadaniem maluchów jest przystanięcie w pozycji, jaka jest zademonstrowana na rysunku zamieszczonym przez nauczycielkę. Za każdym razem ilustracja jest inna. PRZYKŁAD 6. CO TO JEST? Nauczycielka wybiera z pomieszczenia (obszaru), w którym znajduje się wspólnie z dziećmi, przedmiot, rzecz, a następnie opisuje na głos jego położenie. Zadaniem dzieci jest podążanie za wskazówkami nauczyciela i odgadnięcie, o jakiej rzeczy mówi, np.: Na półce z książkami na lewo od elementarza (świnka skarbonka) Na ścianie, pomiędzy szafą a drzwiami. Nad komodą (zegar) Przy ścianie, na prawo od okna, pod biurkiem (kosz na śmieci) Pod oknem, nad podłogą, przy ścianie (kaloryfer) Na podstawie artykułu Emilii Szymczak , Feliksa Piechoty, Wychowanie w przedszkolu (nr 20, X 2016 r.)

test na orientację dla dzieci